LTG. Đã hơn một nửa thế kỷ khi còn là tuổi thơ ấu, sớm mồ côi cha mẹ, anh chị em ruột thit. Từ tấm bé buộc phải sống bơ vơ rầy đây mai đó khắp nơi, ăn xin, ở đợ… May mắn sống sót qua nạn đói năm At dậu 1945. Gặp hoàn cảnh đất nước triền miên chiến tranh. Cuộc sống con người lâm vào cảnh bi thương, đói khổ chết chóc…Tác giả ám chỉ cuộc đời mình như đám Bèo, còn rẻ hơn cả Bèo. Nhưng thời cuộc biến đổi, (Nước trôi bèo dạt) đã dạt vào được bến bờ Tự do Tây phương. Bèo có cơ hội phát triển, làm nên sự nghiệp…Nên Bèo đã có giá, không còn là Bèo bọt và được lưu danh trong Tuyển tập 3 Vẻ Vang Dân Việt với tựa đề: “Cậu bé mồ côi thoát chết trong nạn đói At Dậu (1945) Trở thành Vua vườn tược, hoa cảnh & đã lai giống thành công loại trái cây mới “Việt Nam’s Rockmelon” Tại Uc châu.

Ở đồng bằng miền Bắc và nhất là ở đồng bằng sông Cửu Long, mỗi ngày chúng ta mỗi gặp cái loài Bèo lục bình (Bèo bồng) chập chờn trên những con nước khi đục ngầu, lúc trắng bạc, có lúc óng ả một màu đỏ như son. Dù cho sông nước có sắc màu thế nào đi nữa, Bèo lục bình vẫn thầm lặng “ trôi theo dòng đời ”. Nó thầm lặng giơ những cánh lá xanh thẫm như chào đón ghe xuồng tấp nập qua lại. Nó thầm lặng vừa trôi vừa trổ bông, những bông hoa xanh tím màu trời hoàng hôn. Chỉ có hoa Bèo lục bình mới làm xao xuyến những trái tim đa cảm. Màu xanh tím dịu dàng, thơ mộng đó còn là đề tài cho những bài thơ, bài văn, nhắc nhở về cái thời xa xăm nhỏ bé chơi trò chơi hái hoa, bắt bướm làm nhà chòi... Ít ra, sự dâng hiến của loài hoa Bèo này cho đời cũng có ý nghĩa, dù không thể so bì với các loại hoa Lan, hoa Sim, Violette ( hoa bướm ) sang trọng của Tây phương. Quả thật là “ loài Bèo, rẻ như Bèo ”!!

Bèo biết phận nên không dám mơ màng đến sự chăm sóc của ai cả. Tự thân nó vươn lên trên sóng nước. Tự thân nó đơm đặc những ao, hồ, mương trũng và đầm lầy... Vô tình chúng đã gây cản trở giao thông, làm bế tắc các đường nươc chảy... khiến con người đôi khi bực bội nguyền rủa, mà quên đi giá trị đích thực của chúng trong đời sống nhất là với giới nông gia, ít ra cũng đã giúp cho đồng ruộng một lượng phân bón hữu cơ...vô giá, khiến cho vườn đất thêm phì nhiêu...Thật là thảm thương cho kiếp bèo.

Nhớ thương Bèo lục Bình

Bèo lục bình của tôi ơi!
Dìu tôi về với khung trời mơn xanh
Mỗi lần hoa tím lòng kênh
Để ai vạn thuở bồng bềnh tím mơ.

Nhớ thương Bèo dạt xa bờ
Lênh đênh sóng nước bây giờ bến nao?
Chơi vơi trên nước sóng chao
Nhớ hoài mái tóc thuở nào xõa vai...

(Nguyễn Đức Quỳnh)

Nhưng khi sang xứ ngưới (tây phuơng), lục bình không còn “Bèo” nữa. Nó đã vươn lên bước vào những căn nhà, những khu vườn sang trọng, trở thành vật cảnh có giá trị. Tôi còn nhớ đầu thập niên 1980, khi gia đình tôi phải trải qua bao kinh hoàng, sóng gió trong cuộc vượt biển, và bao cực khổ trong trại tỵ nạn ở Mã-Lai, cuối cùng được may mắn định cư tại Úc Châu. Trong thời gian những năm đầu, tôi còn đang học hỏi và tìm hiểu về nông nghiệp, nhất là thực vật: Bông hoa, cây cảnh và rau trái, đất cát, vườn tược... thì đột nhiên tôi được tin một người bà con ở Mỹ qua đời.

Thế là tôi phải qua để dự đám tang, cũng là một dịp tốt để được biết nước Mỹ và cảnh vật bên đó ra sao. Nhà người bà con ở tiểu bang nắng ấm Cali, sang đây du học và làm việc từ nhiều năm trước, sau tháng 4/1975 thì ở lại đây luôn. Khi việc ma chay xong, tôi còn ở lại nhà bà con chơi ít tuần để tham quan một vài tiểu bang và một số thành phố nhất là khu Quận Cam ( Orange County ) khu Little Saigon là nơi người Việt tỵ nạn cư ngự đông đảo nhất. Còn nhà bà con tôi nằm ở tại bờ biển Long Beach trên một ngọn đồi nhìn thấy hết thành phố và một vòng bờ biển của tiểu bang Cali. Trươc nhà là vườn cảnh, đủ mọi bông hoa, cây cảnh khá đẹp.

Sau nhà là mảnh đất khá rộng trồng nhiều cây ăn trái và khu vườn rau nhỏ trồng đủ mọi thứ cây trái, rau cỏ, lá thơm giống hệt như quê nhà. Bên cạnh góc vườn là một ao nhỏ chung quanh trồng một vài khóm lác, thủy trúc và thủy lan, nổi bật nhất là đám hoa Bèo Lục Bình, những cánh lá vươn cao xanh mướt đơm hoa đầy mặt ao, ôi chao là đẹp! Những cánh hoa xanh biếc lốm đốm màu tím vàng như cánh bướm khoe sắc đến cảm động! Đúng là một góc quê hương của tôi đó! Cả tuần lễ ngày nào nhàn rỗi là tôi phải ra vườn sau để ngắm những cây trái, hoa cảnh của quê hương tôi nhất là loài bèo Lục bình đã gợi lại cho tôi một thời thơ ấu và tuổi chớm biết yêu.

2.
Lục bình xanh ngát cho ai ?
Dòng sông chở nỗi buồn phai chiều chiều
Tình đầu tôi mới biết yêu
Hóa thân trong nhụy thanh kiêu Lục bình.

“Một lần tôi chợt... hiểu mình”
Tỉnh cơn ảo mộng với tình hư không...
Bây giờ xa cách biển đông
Nhớ về quê mẹ nhớ sông Lục bình.

(“Nhớ thương Bèo lục bình" cùng tác giả)

Thì ra, Bèo lục bình củng có giá. Có giá vì là giá trị quê hương vĩnh hằng, nó khơi lại và làm xao xuyến trái tim những người xa xứ. Nhìn nó người ta nhớ về quê nhà. Ở đó có những chiều thôn dã êm ả bên những dòng nước chảy liu diu. Nhìn nó để nhớ về một thuở ấu thời chơi cái trò chơi quê nghèo không tốn tiền và đầy tình cảm chứ không như bọn trẻ bây giờ. Nhìn nó để thấy thương hơn quê nhà xa hút. Hóa ra nó cũng là một phần linh hồn của quê hương nơi xứ lạ quê người. Chưa hết, nó còn trở thành một mặt hàng ở các nước Tây phương như Mỹ, Uc… xa xôi. Có lần mấy đứa cháu chở tôi đi shopping và ghé thăm một vườn bán hoa kiểng, cây giống...(Nursery) ở đây có bày bán nhiều loại hoa cảnh rất đẹp đủ mọi màu sắc và chủng loại của mọi quốc gia. Đang hứng thú xem thì bắt gặp một hồ nhỏ chứa đầy Bèo hoa Lục bình, một số chứa trong chậu (Nilông) nhỏ để bán lẻ, mỗi chậu đều có vài ba bông rất xanh tươi, khiêm tốn, giản dị mà cũng đầy vẻ kiêu sa. Tôi nhìn bảng giá (Us $2.99 each ) khoảng 3 dollars một chậu bèo.

Sau khi về lại Úc, công việc đầu tiên tôi bắt tay vào xây dựng “ Khu Vườn Mùa Xuân” nơi vườn sau nhà tôi tại thành phố Fairfield năm 1988 vào thời điểm gia đình tôi đổi căn nhà mới từ vùng North Sydney về vùng West để gia đình sinh sống cho thích hợp nơi môi trường gần cộng đồng Việt Nam. Tôi bắt tay làm ngay một ao hồ nhỏ để nuôi cá vàng (Coicap). Trong hồ thả bèo hoa Lục bình và một số bèo tấm, bèo tai chuột... Cạnh hồ là “hòn non bộ” trồng Thủy Lan và Trúc Thủy... bao quanh hồ là rược rau muống, rau cần, cải xoang lúc nào cũng có nước cạn để rau bò và phát triển...

Sau đó là đến vườn cây ăn trái chung quanh đủ loại: cam, chanh, chuối, bưởi, quít, mãng cầu, đào, mận, lê và lựu... Kế đến là vườn rau mùa nào cũng có rau để dùng (cây nhà lá vườn). Mùa hè có dưa gang, bầu bí, mướp, các loại đậu... Sau cùng là khu gia cầm cho: gà, chim câu, chim cút và các loại chim két đủ màu. Kế đến là khu vườn chơi và vườn ương cây, hoa kiểng...

Đặc biệt khu vườn sau tôi thiết kế giống hệt mảnh vườn tại quê hương nhất là cái ao ( hồ ) nuôi hoa Lục bình thì tuyệt vời để gợi nhớ lại những kỷ niệm nơi quê nhà vào thời thơ ấu và chiến tranh. Tuy Bèo lục bình thích hợp ở các xứ nóng (Tropical country) nhưng nó cũng có thể sống ở Tây phương giá lạnh nhưng có mùa hè ấm áp như Úc, Mỹ và một số nước Âu Châu. Bèo lục bình riêng ở Mỹ, Uc thì mùa đông không phát triển, đôi khi bị bỏ bê thì chết hết vì lạnh quá hay tuyết phủ, ở những vùng không có tuyết, tương đối ấm thì nằm chờ cho qua mùa đông, thường héo tàn và chết một số nhưng sang xuân và hè thì phát triển mạnh tươi tốt và đơm bông sinh sản nhiều và mau chóng.

Riêng “ Khu Vườn Mùa Xuân” của gia đình chúng tôi thì ao bèo hoa Lục bình đã được 14 tuổi vì được bảo quản và chăm sóc hàng ngày cùng với các hoa kiểng, các loại rau thơm sống cạn trong nước chung quanh ao nên đến nay ao Bèo lục bình phát triển mạnh, hoa nở rộ đầy ao trông rất đẹp mọi người ai cũng phải nhìn ngắm và yêu thích muốn mua một vài cây để ương trồng vì nhiều người chưa bao giờ thấy loại hoa này. Còn Đồng hương mình một số người đã biết khi còn ở quê nhà. Nay gặp lại nó gợi cho biết bao kỷ niệm xa xưa…

Cũng là dịp may để tôi có sáng kiến thu lượm các bình nhựa cắt ra bỏ một vài cây có hoa vào cùng một số bèo tấm rồi đổ nước gần đầy thế là có một chậu hoa đẹp bán với giá $ 5 đến $ 6 Úc kim. Một số bán tại nhà còn gửi bán tại các tiệm tạp hóa Á châu và tiệm săng, vậy mà bán đắt hàng như tôm tươi! Để có thể thể thu được số tiền nhỏ gom lại làm việc từ thiện… Có năm quá nhiều phải bỏ bớt và làm phân bón (compots) rất tốt. Vào thời điểm tôi viết bài này cho báo Xuân thì hoa Bèo lục bình đang tươi tốt chờ nở hoa vào dịp NOEL và Tết âm lịch hàng năm.

Có ai ngờ ở nửa bên Đông và hạ Nam Bán Cầu này có loài thủy thực vật hoang dã kia lại trở thành một món hàng trong một tiệm (shop) hoa lớn và ngự trị trong các khu vườn hoa kiểng sang trọng của các giới quý tộc, các nghệ nhân thích sưu tầm và yêu thích hoa cảnh, cả các giới bình dân nhiều người yêu chuộng thủy thực vật này ngang hàng với các loại hoa Súng, hoa Sen...Trong dịp khác, tôi sẽ viết về hoa Súng và Sen. Thật vậy, ở Việt Nam thân phận Bèo lục bình chỉ là “bèo bọt” nó rẻ mạt không đáng một xu, nhưng sang đến xứ người (An bình, Tự do Dân chủ…) Bèo lục bình không còn la Bèo “ khi Bèo bọt ” nữa mà đã trở thành vật có giá “lúc Vinh quang” được nhiều người mến chuộng yêu thích.

Nguyễn Đức Quỳnh