Untitled Document

Vào dịp lễ mừng Chúa giáng sinh, khắp nơi hang đá được tạo dựng trang hoàng theo nhiều kiểu khác nhau. Lễ mừng Chúa giáng sinh mà không có hang đá, thì kể như chưa là lễ giáng sinh, ở bên ta cũng như bên tây!

Người ta dựng hang đá mừng lễ không phải chỉ trong thánh đường hay tại các tư gia. Nhưng ngày nay hang đá được bày dựng trong cả các cửa tiệm hoặc để trang hoàng hấp dẫn khách qua lại đến xem mua hàng hóa, hoặc làm việc thương mại bán hang đá.

Như thế, Chúa sinh ra làm người mang chúc lành từ trời cao: Sứ điệp tình yêu của Chúa cho tâm hồn con người, cùng niềm vui lợi nhuận kinh tế trong cuộc sống!

1. Hang đá theo tập tục nghi lễ Đông phương

Ngày nay ở những nước văn minh tiêu thụ, mùa mừng lễ Chúa giáng sinh là dịp rất thuận tiện bán được nhiều hàng hóa, và qua đó thúc đẩy mãi lực nền kinh tế quốc gia phát triển tích cực. Đó cũng là tin mừng cho nhân gian. Nhưng mừng kỷ niệm Chúa sinh ra làm người đâu có thể chỉ dừng lại ở điểm đó.

Tin mừng thánh Luca (2,7) thuật lại: Đức Mẹ Maria hạ sinh hài nhi Giêsu giữa cánh đồng Bethlehem trong chuồng thú vật ngồi cánh đồng và nơi nằm của hài nhi là một máng đựng thức ăn cho súc vật. Có những chuồng thú vật thời đó trên cánh đồng Bethlehem được xây dựng trong một hang của gò núi đá hay được làm bằng gạch đá.

Hang đá cùng chiếc máng cỏ hài nhi Giêsu đêm giáng sinh nằm như thế nào, không ai biết rõ. Dựa theo phúc âm và theo dịng lịch sử người ta đã làm ra nhiều kiểu về hang đá cùng máng cỏ Chúa giáng sinh.

Theo tập tục bên Đông phương máng cỏ, nơi Chúa nằm lúc sinh ra, được làm bằng đá có hình thể trơng giống như một cỗ áo quan. Và hài nhi Giêsu được quấn khăn tã đặt nằm trong đó như xác một người qua đời.

Hình ảnh này muốn diễn tả Chúa Giesu sinh ra trong hang đá và lúc qua đời cũng được mai táng trong mồ đá. Trong hang đá sự sống đã khởi đầu khi Chúa Giêsu sinh ra làm người, và cũng trong mồ đá Chúa Giêsu đã sống lại, khởi đầu một đời sống mới. Đời sống cứu độ.

2. Hang đá theo tập tục nghi lễ Tây phương Roma

Nghệ thuật cùng tập tục bên Phương tây xây dựng hang đá máng cỏ như một bàn thờ. Hình ảnh này muốn diễn tả lễ tế tạ ơn, bí tích thánh thể. Bethlehem có nghĩa là “ nhà làm bánh mì“. Khi cử hành bí tích Thánh thể là tưởng nhớ lại sự sinh ra làm người của Chúa khi xưa trong hang đá ngồi cánh đồng Bethlehem. Và trong mỗi thánh lễ chúng ta cùng tiếp nhận tấm bánh thánh thể từ trời cao, ngày xưa đã sinh xuống trên đồng Bethlehem “ngơi nhà làm bánh mì“, là lương thực cho niềm tin tâm hồn vào Chúa.

Hang đá máng cỏ vì thế không nhất thiết phải bằng đá thiên nhiên, nhưng đa số làm bằng gỗ. Trong đó Chúa Giêsu được đặt nằm trên rơm cỏ, có đàn súc vật bị lừa ngồi nằm thở hơi ấm chung quanh. Hình ảnh này nói lên sự khó nghèo, khiêm hạ của Chúa.

Người ta cũng khơng biết rõ hình thù hang đá máng cỏ lúc Chúa sinh ra như thế nào. Máng cỏ (có năm mảnh ván nhỏ ghép lại) Chúa Giêsu nằm khi sinh ra ở Bethlehem. Theo tương truyền máng cỏ Chúa Giêsu nằm lúc sinh ra còn lưu giữ ở đền thờ Đức Bà cả S. Maria Maggiore bên Roma. Điều này không có gì chắc chắn đúng trăm phần trăm cả.

Lòng đạo đức kính thờ Chúa sinh ra làm người đã thúc đẩy con người vẽ kiểu làm ra hang đá máng cỏ Chúa giáng sinh. Việc này không có gì sai xấu cả, trái lại tốt lành và nâng đỡ niềm tin con người rất nhiều.

3. Hang đá theo mô hình của Thánh Phanxicô

Thánh Phanxicô Assisi năm 1223 ở vùng Walde von Grecco đã cùng với các anh em Dòng của ngài dựng làm ra hang đá Chúa giáng sinh đầu tiên dựa theo những lời thuật lại trong phúc âm về đêm Chúa sinh ra năm xưa, và theo kiểu ru con trong một chiếc nôi.

Nhạc điệu và nơi ru con là một hình thái rất phổ thơng được qúy trọng trong dân gian. Và từ thế kỷ 14 xuất hiện nhiều kiểu hang đá Chúa giáng sinh theo hình thức này. Hài nhi Giêsu được đặt trong một máng như một nôi cho em bé nằm, trong đó có lót cỏ rơm khơ cho êm ấm, có Mẹ Maria và Thánh Giuse đứng bên cạnh. Chung quanh là các thú vật bị, lừa, cừu, các mục đồng đến thăm viếng trò truyện, trên cao chỗ tường vách có Thiên Thần bay lượn ca hát.

Hình ảnh này thật đẹp, thơ mộng và mang tính trẻ thơ hoang đường. Nhưng gợi lên tâm tình đầm ấm trong một mái nhà, tuy nghèo hèn đơn sơ, nhưng là quê hương tổ ấm cho con người.

Rơm cỏ lót cho hài nhi nằm êm ấm trong máng cỏ cũng là sứ điệp nhắn gửi: Hang đá máng cỏ do con người chế biến làm ra và tâm hồn con người cũng có thể là nơi Chúa Giêsu sinh ra. Khi ta sống bác ái tình người, khi làm việc thiện hảo tốt lành cho người đồng loại.

Ngày nay, người dựng hang đá máng cỏ Chúa giáng sinh phần nào theo truyền thống hang đá Thánh Phanxicô khó khăn đã nghĩ làm ra. Nhưng vật liệu xây dựng khác nhau hoặc bằng gỗ, hoặc bằng giấy rồi sơn phết mầu xám của đá. Những bộ tượng giáng sinh đặt trong đó, đèn điện cũng được chăng mắc thêm vào tùy theo văn hóa, thẩm mỹ cùng lòng cung kính đạo đức của từng dân tộc thời đại.

Hang đá máng cỏ Chúa giáng sinh dù xây dựng bằng vật liệu gì , theo kiểu cách nào và trang trí thế nào đi nữa, đều muốn gợi lại tình yêu của Chúa xuống trần gian làm người, và cũng phần nào nói lên tâm tình yêu mến của con người với Đấng là tình yêu cho tâm hồn con người.

4. Hang đá trong dòng thời gian

- Hang đá Chúa Giêsu nằm lúc sinh ra ở cánh đồng Bethlehem ngày xưa tối tăm không có đèn điện. Nhưng lại chan hòa ánh sáng tình yêu mến hòa dịu của Thiên Chúa làm người từ trời cao chiếu tỏa xuống cho trần gian.

Hang đá mừng lễ Chúa Giêsu giáng sinh ngày nay sáng rực tràn ngập ánh sáng đèn điện làm chói mắt. Nhưng lại không chiếu tỏa không khí nét ấm cúng khiêm cung hòa dịu cho tâm hồn con người.

- Trong hang đá Behtlehem ngày xưa có các ca đoàn Thiên Thần từ trời cao xuống ca hát đón mừng Chúa Giêsu sinh ra làm người, mang đến cho không gian đêm thánh vô cùng tăng thêm vẻ huyền diệu thánh thiêng.

Trong hang đá mừng lễ Giáng sinh ngày nay, những bài ca nhạc mừng Chúa Giáng sinh phát ra từ những máy đĩa hát to tiếng ầm vang phá tan bầu không khí thánh thiêng.

- Nơi hang đá luc Chúa Giêsu sinh ra ngày xưa có những người mục đồng, Ba Vua, súc vật chiên bò lừa…đến thăm viếng Hái nhi Giêsu, trong không khí tình con người cùng với nét vẻ cung kính tôn thờ.

Ngày nay hang đá ngày mừng lễ Giáng sinh thu hút hấp dẫn con người đến xem nhiều hơn, để nhớ về một kỷ niệm thánh đức Thiên Chúa làm người, hay một kỷ niệm thơ mộng thi vị nào đó về tuổi thơ nơi không gian của một gia đình..

*****************
Mừng lễ Chúa Giáng sinh với hang đá có Đức mẹ Maria và cha nuôi là Thánh Giuse nhắc nhớ ta đến hình ảnh một gia đình con người trong đời sống xã hội vào mọi thời đại. Một người con sinh ra đời là một qùa tặng niềm vui mừng hạnh phúc cho cha mẹ.

Sự sinh ra đời của một trẻ sơ sinh luôn kèm theo sự gì mầu nhiệm bí ẩn. Điều này các bậc cha mẹ đều có cảm nghiệm. Em bé không là sản phẩm biến chế tạo thành của cha mẹ. Nhưng em là qùa tặng, là một phép lạ của Trời cao ban cho gia đình.

Hình hài thân xác cùng sự sống của một em bé - con người- là dấu hiệu hình ảnh của Đấng tạo Hóa, người Cha trên trời. Hình ảnh này làm cho cha mẹ gia đình thêm niềm vui hạnh phúc. Gia đình trở nên sống động cùng giầu có thêm về đời sống tinh thần.

Như Hài Nhi Giêsu sinh nằm trong háng đá của súc vật biểu hiện sự đơn giản khiêm hạ, cùng nói lên sự tiện nghi bề ngoài không cần thiết cho bằng tình yêu nồng ấm cha mẹ dành trao tặng cho em bé sơ sinh, mà Đức mẹ Maria cùng Thánh Giuse đã làm cho hài nhi Giêsu dù gặp hoàn cảnh nghèo khó trong hang súc vật.

Trẻ em cần tình yêu của cha mẹ. Tình yêu của cha mẹ mang lại cho em bé sự an toàn. Và qua đấy em phát triển lớn lên quân bình cả về thể xác lẫn trí khôn tinh thần. Rồi trong dòng thời gian lớn lên thành người khôn lớn em cảm nhận khám phá ra ý nghĩa đời sống.

Căn nhà gia đình là chiếc nôi hang đá cho em bé sinh ra và lớn lên thành người ở đời. Nơi đó em bé, như hài nhi Giêsu, nhận được hơi nồng ấm tình yêu của cha mẹ cho suốt dọc đời sống em trên đường đời.

Mừng lễ Chúa Giáng sinh 2011

Lm. Đaminh Nguyễn ngọc Long